Bewustmaken en stimulering duurzame samenleving.

Milieubeleid in Omgevingsvisie

De evaluatie van het Milieubeleidsplan duurt langer dan verwacht. Deze wordt in 2022 opgeleverd, inclusief aanbevelingen voor de Omgevingsvisie. De thema’s milieu, duurzaamheid en klimaat hebben we wel in het Koersdocument voor de Omgevingsvisie opgenomen. Het huidige Milieubeleidsplan blijft van kracht tot de Omgevingsvisie het beleidsplan definitief vervangt.

Klimaatakkoord en Programma Klimaat en Duurzaamheid

De aarde warmt op en het klimaat verandert. Dit vraagt om actie en een wereldwijde transitie. Landelijk hebben we hiervoor het nationaal klimaatakkoord. Samen met onze inwoners hebben we dit uitgewerkt tot een Lokaal Klimaat Akkoord. Daarnaast loopt het Programma Klimaat en Duurzaamheid door vanuit dit programma wordt gewerkt aan de volgende doelen:

• Een organisatiebrede samenwerking.
• De gevraagde bijdrage aan landelijke klimaatafspraken.
• Bescherming tegen droogte en wateroverlast.
• Hulp bieden voor een duurzame transitie.
• Bijdragen aan een groener Velsen.
• Economische kansen benutten.

Velsen doet al veel aan duurzaamheid. De 100ste elektrische laadpaal is geplaatst en er liggen meer dan 81.000 zonnepanelen. Toch is dit pas 7,5% van het daarvoor geschikte dakoppervlak. Dus er kan nog veel meer. Een overzicht van de behaalde resultaten in 2021 vanuit het programma zijn in 1 oogopslag te vinden op www.duurzaamvelsen.nl.

Communicatie (gekoppeld aan programma)
De communicatiestrategie heeft als doel mensen in beweging te brengen. We doen dit op 3 manieren.

• Door te verhelderen: we vertellen mensen niet alleen de feiten, maar geven ook een duidelijke uitleg. Zo is er bij de vaststelling van de Transitievisie warmte (TVW) een video, infographic en interactieve kaart gemaakt. Hierop kunnen mensen inzoomen op hun wijk. Een ander voorbeeld is dat er naar aanleiding van vragen van inwoners informatie is opgeschreven over windmolens en windenergie; hoe zit dat precies in Velsen?
• Door mensen de weg te wijzen: er is veel informatie beschikbaar uit betrouwbare bronnen. We verzamelen deze bronnen en op de website www.duurzaamvelsen.nl sturen we ze naar de juiste organisaties.
• Door mensen met elkaar te verbinden: bijvoorbeeld in het Lokaal Klimaat Akkoord. Bedrijven en organisaties worden zo aan elkaar gekoppeld zodat ze van elkaar kunnen leren. En ook inwoners kunnen via de website www.velsengoedbezig.nl zien wat hun buren doen om te verduurzamen.

Met de campagne Duurzaam Velsen geven we alle duurzame informatie van de gemeente een duidelijk label. Onder die noemer communiceren we regelmatig via social media kanalen, de Jutter/Hofgeest, persberichten en nieuwsbrieven. Ook de nieuwe website www.velsengoedbezig.nl zet mensen aan te verduurzamen. Daarnaast was er een duurzame wandelroute waarin mensen geïnspireerd werden door andere duurzame inwoners. Ook organiseerden we evenementen waarbij we ons richtten op specifieke doelgroepen. Bijvoorbeeld met de Kinderklimaattop, waarin we onder andere Velsense scholen lieten nadenken over duurzame oplossingen.

Lokaal Klimaat Akkoord
In Velsen staan we voor de grote opgave om 49% CO ₂ -uitstoot te verlagen in 2030. Om dit te doen gingen we afgelopen jaar met de samenleving, grote impactmakers en koplopers in gesprek. Vanuit het Lokaal Klimaat Akkoord stimuleren we duurzame initiatieven en legden we afspraken vast in een intentieverklaring. Sinds november kunnen inwoners en bedrijven hun duurzame initiatief aanmelden op www.velsengoedbezig.nl . Zo wordt kennis en ervaring samengebracht. En voor elk gemeld initiatief planten we een extra boom in onze gemeente. Via eenCO ₂ -klimaatmonitor wordt jaarlijks de behaalde verlaging vermeld.

GreenBiz IJmond
GreenBiz IJmond is een vereniging waarin ondernemers in de IJmond samenwerken aan het verduurzamen van het eigen bedrijf én het bedrijventerrein. GreenBiz wordt betaald met geld van de IJmondgemeenten en van Europese subsidies. Met de Green Deal GreenBiz versnellen wij de energietransitie. Deelnemers werken samen aan een effectieve, collectieve aanpak en krijgen ondersteuning bij individuele initiatieven.

De Green Deal GreenBiz heeft 3 pijlers: het opwekken van duurzame (zonne)energie, energiebesparing en het stimuleren van de circulaire economie. Binnen GreenBiz vinden verschillende activiteiten plaats, hieronder worden er een aantal uitgelicht gekoppeld aan resultaten in Velsen.

• GreenBiz Energy bestaat uit een platform waar zelf opgewekte zonne-energie tussen bedrijven wordt verhandeld. Het aantal bedrijven dat is aangesloten op het platform groeide in 2021 van 15 naar 37.
• Sinds 2017 worden bij bedrijven in Velsen energiescans uitgevoerd, in 2021 bij 140 bedrijven. Daarbij kijkt een energiecoach naar mogelijkheden voor energiebesparing. In de rapportage staan de mogelijke energiemaatregelen die een bedrijf kan treffen. Daarbij staat ook per maatregel een schatting van de kosten en de terugverdientijd. Alle deelnemers van dit project worden begeleid bij vervolgtrajecten voor het nemen van energiebesparende maatregelen. Van de 138 deelnemende bedrijven in Velsen hebben tot nu toe 50 bedrijven maatregelen uitgevoerd. Deze bedrijven hebben gezamenlijk een bedrag van € 491.398 in deze maatregelen geïnvesteerd. Met deze maatregelen wordt de uitstoot van 261 ton CO ₂ vermeden en wordt 443.358 kilowattuur bespaard.
• Aan 20 bedrijven in Velsen is ondersteuning gegeven bij de subsidieaanvragen voor de provinciale regeling HIRB+ duurzaamheid. Dit waren ook een aantal zeer grote zonnepanelen projecten. In totaal is door deze bedrijven voor een bedrag van € 6 miljoen aangevraagd voor energiebesparende maatregelen (voornamelijk zonnepanelen en Ledverlichting, maar ook laadpalen en isolatie), waarvan 10 tot 20% is gesubsidieerd.
• Het project Upcycle your waste draait om het opwaarderen van reststoffen die nu als afval de deur uitgaan. Inmiddels zijn 100 bedrijven in Velsen met behulp van afvalscans geadviseerd hoe ze hun afvalstromen kunnen verminderen.

Cluster Energie Strategie (CES)
In 2030 moet er 14,3 miljoen minder CO ₂ -uitstoot van industrieën zijn. Dit staat in het Klimaatakkoord. In het Cluster Energie Strategieën (CES) staat hoe overheden, industrie en nutsbedrijven in het Noordzeekanaalgebied (NZKG) gaan samenwerken om de uitstoot te verlagen. Er staat in wat de verwachte ontwikkelingen zijn voor de energievraag en -aanbod van de verschillende bedrijven. Ook staat er in welke energie-infrastructuur daarvoor nodig is. En het nut, de noodzaak en de impact van deze infrastructuur. Zo zal met deze plannen de vraag naar elektriciteit in 2040 wel 3 tot 4 keer zoveel zijn ten opzichte van 2020. De CES 1.0 is in september aangeboden aan het Rijk en wordt gebruikt als input voor het Programma Infrastructuur Duurzame Industrie (PIDI) en Meerjaren Infrastructuur Energie en Klimaat (MIEK). Met PIDI en MIEK kunnen we geld van het Rijk krijgen om projecten uit te voeren.

Regionale Energie Strategie
De deelregio IJmond & Zuid-Kennemerland heeft de wens om in 2030 0,45 terrawattuur (tWh) extra duurzame energie op te wekken. Voor het gevoel van grootte: 1 tWh is 1 miljard kilowattuur (kWh), een stofzuiger van 1.000 Watt gebruikt per uur 1 kWh. Deze ambitie en de bijbehorende zoekgebieden zijn vastgelegd in de RES Noord-Holland Zuid 1.0. Vervolgens stelden we een regionaal uitvoeringsprogramma op. Hierin staat hoe gemeenten, Provincie Noord-Holland en waterschappen samen met belanghebbenden aan de slag gaan om tot energieprojecten te komen. Het gaat om duurzame opwekking door zonne-energie en windenergie op het land, zon op dak, parkeerplaatsen en geluidsschermen, en om verduurzaming van de warmtevraag van de gebouwde omgeving.

Begin 2021 is aan inwoners en andere belanghebbenden voorgelegd welke mogelijkheden er zijn voor de opwek van grootschalige duurzame energie in de zoekgebieden binnen de IJmond. De dialoog leverde waardevolle informatie op. Deelnemers gaven over het zoekgebied Tata Steel aan dat de kwaliteit van de leefomgeving onder druk staat en hebben zorgen over gezondheid. Ook werd gevraagd om rekening te houden met de opeenstapeling van effecten

Over het zoekgebied A9/Noordzeekanaalgebied/Spaarnwoude werden vooral technische vragen gesteld. De vragen, suggesties en opmerkingen worden meegenomen in de verdere uitwerking van de zoekgebieden.

Windenergie in het zoekgebied Tata Steel is voor nu afgevallen. Enerzijds vanwege een amendement van gemeenteraad Beverwijk tegen windturbines in zoekgebied Tata Steel en anderzijds vanwege de zorgen van inwoners. Wel praten de IJmondgemeenten en Tata Steel verder over de mogelijkheden van grootschalige zonne-energie op dit terrein.

Voor het zoekgebied A9 is samen met andere aangrenzende gemeenten een aanvraag bij het Rijk ingediend, in het kader van het Programma Opwek van Energie op Rijksvastgoed (OER). Dit is nodig omdat bijna alle grond in dit zoekgebied eigendom is van het Rijk. Het Rijk heeft besloten dit zoekgebied op te pakken. Begin 2022 start een projectteam (samengesteld uit Rijk, Provincie Noord-Holland en gemeenten).
De verdere uitvoering van de Regionale Energie Strategie is onder voorbehoud dat het Rijk voldoende geld beschikbaar stelt. Verder blijven we streven naar 50% lokaal eigendom in samenwerking met onze partners zoals energiecoöperatie Energiek Velsen.

Just Transition Fund
Het Just Transition Fund (JTF) is onderdeel van het Just Transition Mechanism (JTM) binnen de Europese Green Deal van Eurocommissaris Frans Timmermans. JTM steunt regio’s die economisch afhankelijk zijn van fossiele brandstoffen. Vanuit het Noordzeekanaalgebied (NZKG) hopen we in aanmerking te komen voor de bijdrage van € 58,5 miljoen. In 2021 is gewerkt aan de voorbereiding van de subsidieaanvraag. Uiterlijk eind maart 2022 moet de subsidieaanvraag door het Rijk worden ingediend.

Aantal zonnepanelen in beeld gebracht
In 2021 is het aantal zonnepanelen in Velsen achterhaald. Dit noemen we detectie. Hiervoor is gebruik gemaakt van machine learning. Een methode voor het herkennen van zonnepanelen in luchtfoto's .
toegepast op hoge resolutie luchtfoto’s van de gemeente. Luchtfoto's uit 2015, 2019 en 2021 zijn gedetecteerd. In 2015 was 1,2% (13.530 stuks) van het voor zonnestroom geschikte oppervlak voorzien van zonnepanelen. In 2021 is dit gegroeid naar 7,5% (81.139 stuks). Uit de detectie blijkt dat er nog 1 miljoen zonnepanelen toegevoegd kunnen worden.

Transitievisie warmte (TvW)
Gemeenten hebben vanuit het Klimaatakkoord de regierol gekregen voor de warmtetransitie. In een Transitievisie warmte legt de gemeente vast met welke wijken ze aan de slag gaat, in welk tempo en wat de voorkeur is voor het warmte-alternatief.
In 2021 is de Transitievisie warmte vastgesteld door de gemeenteraad. Het plan beschrijft hoe tot 2050 stapsgewijs ruim 30.000 gebouwen aardgasvrij worden gemaakt. Voor het uitvoeren van de TvW (het opstellen van wijkuitvoeringsplannen) wachten we nog op geld van het Rijk.

Wijkuitvoeringsplannen
Het vervolg op de TvW is het per wijk opstellen van een Wijkuitvoeringsplan. In dit Wijkuitvoeringsplan wordt uitgewerkt hoe de warmtetransitie in de wijk aangepakt kan worden en vormt het de basis voor de daadwerkelijke uitvoering. Door de gemeenteraad is het uitgangspunt meegegeven dat de warmtetransitie voor particulieren en huurders woonlastenneutraal of goedkoper moet zijn. De woonkernen IJmuiden en Velsen-Noord zijn aangewezen als startwijken waar voor 2030 wordt gestart met het aardgasvrij maken. In deze wijken is de aanleg van een collectief warmtenet de warmteoplossing die leidt tot de laagst maatschappelijke kosten.
Voor de andere woonkernen worden pas later Wijkuitvoeringsplannen opgesteld. Voor alle gebouwen binnen de gemeente geldt dat isoleren een belangrijke 1e stap is op weg naar aardgasvrij verwarmen. Hier kan elke gebouweigenaar mee aan de slag.

Warmtenet
In IJmuiden onderzoekt warmtebedrijf HVC, samen met de woningcorporaties en de gemeente de mogelijkheden voor de aanleg van een collectief warmtenet in deze wijken, die stapsgewijs uitgerold wordt binnen de woonkern IJmuiden. Zeewijk en Duinwijk zijn interessante startgebieden omdat binnen deze wijken veel woningcorporatiebezit aanwezig is en de te gebruiken warmtebronnen in het havengebied dichtbij liggen. De woningbouwcorporaties Velison Wonen en Woningbedrijf Velsen zijn bezig met een warmtevisie.

Riothermie
In 2021 realiseerde de gemeenten het 2e riothermieproject binnen de gemeente. Met riothermie hergebruiken we warmte die in het riool aanwezig is om de nieuwbouw van De Zefier en de Dolfijnzaal te verwarmen. Riothermie is een beproefde techniek, maar in Nederland nog weinig toegepast. In 2016 hadden we in IJmuiden de primeur met het Vellesan College: de 1e school die wordt verwarmd met behulp van riothermie. Met dit 2e project zet de gemeente opnieuw een stap in het aardgasloos maken van de gebouwde omgeving en aan het verminderen van de CO ₂ -uitstoot.

Walstroom

Het toepassen van walstroom voor schepen bevordert een gezonde leefomgeving en een duurzame ontwikkeling van de scheepvaart. in 2021 is na onderzoek geconcludeerd dat walstroom, naast voor DFDS-schepen, ook voor binnenvaart wenselijk is. Echter is voor beide vormen van walstroom nog geen financiering beschikbaar. DFDS heeft inmiddels wel aangegeven dat wanneer nieuwe schepen worden aangeschaft deze voorzien worden van walstroom, echter is de termijn, mede door corona, onzeker. De gemeente heeft via de Begroting 2022 € 50.000 beschikbaar gesteld als co-financiering voor het binnenhalen van een subsidie voor de uitvoering van Walstroom in de energiehaven.

Regeling Reductie Energieverbruik Woningen (RREW)

De IJmond gemeenten hebben in het kader van de landelijke Regeling Reductie Energiebesparing RREW) een uitkering voor adviezen op het gebied van energiebesparing voor de particuliere woningeigenaar en huurders ontvangen. We richten ons binnen deze regeling voornamelijk op adviesgesprekken, maar voorzien inwoners ook van kleine maatregelen. Voor de huurders bieden we een adviesgesprek light aan in combinatie met kleine maatregelen die gelijk worden afgegeven (zoals radiatorfolie of LED lampen). Er zijn 9.847 wooneenheden in de IJmond bereikt, waarvan minimaal 50% huurders zijn. Op al deze adressen is of een advies of kleine maatregelen of beide afgegeven. Het project loopt tot en met juli 2022.

Regionaal Energiebesparingsprogramma 2019-2021 (REP)

Velsen neemt deel aan het Regionaal Energiebesparingsprogramma 2019-2021 (REP). Het REP is een regionaal samenwerkingsverband in de IJmond en Zuid-Kennemerland waarbij 50% vanuit de provincie wordt gefinancierd en 50% vanuit de gemeenten. Het totale subsidiebedrag dat de provincie aan de regio heeft toegekend bedraagt € 1.157.080. De subsidie is op basis van het aantal wooneenheden over de gemeenten verdeeld. De gemeenten voeren gezamenlijk energiebesparende projecten en acties uit waaronder het volgende: wijkgerichte aanpakken, inzet van mobiele duurzame showrooms, collectieve inkoopacties, zonnepanelenacties, opleidingstrajecten energiecoaches, ondersteuningsprojecten voor Verenigingen van Eigenaren, campagnes en deelname aan de duurzame nationale huizenroute. Dit heeft in 2021 geleid tot de volgende resultaten (op regionaal niveau):

• Er zijn bijna 30.000 inwoners bereikt.
• In totaal hebben inwoners 4.904 energiebesparende maatregelen getroffen, zoals het installeren van zonnepanelen en het nemen van isolatiemaatregelen.

Subsidie Collectieve Energieprojecten Velsen

Met de Subsidie Collectieve Energieprojecten Velsen ondersteunt de gemeente Verenigingen van Eigenaren (VvE’s), woningcorporaties en energiecoöperaties in het uitvoeren van maatregelen voor hun woningen om de CO ₂ uitstoot te verminderen. Het 2e oogmerk is het beperken van een woonlastenstijging als gevolg van de uitvoering van deze maatregelen. Het zijn in het algemeen aanvraagtrajecten die langer dan een jaar duren, wat samenhangt met de wijze waarop in VvE's besluiten worden genomen en de complexiteit van projecten bij woningcorporaties. Bij aanvang eind 2019 was € 300.000 beschikbaar voor subsidieverlening. Per 1 januari 2022 is daarvan nog € 26.432 vrij beschikbaar. Er is voor 7 projecten subsidie toegekend, en van 3 projecten is bekend dat een aanvraag in voorbereiding is. De subsidie is verstrekt voor vloer- dak- spouw- en paneelisolatie, HR++ glas, verzwaring aansluiting elektra voor terug levering stroom, zonnepanelen en led armaturen in de collectieve ruimten. De vermeden CO ₂ uitstoot is naar schatting 625 ton per jaar. De beperking in woonlastenstijging is niet goed kwantificeerbaar voor het totaal van de gesubsidieerde projecten maar is wel aanwezig.

IJmond Bereikbaar

De IJmondgemeenten Beverwijk, Heemskerk en Velsen hebben in 2014 de regionale mobiliteitsvisie opgesteld. Verkeer, geluidshinder en luchtverontreiniging houden niet op bij de gemeentegrens. Daarom hebben de gemeenten besloten op regionaal niveau de handen ineen te slaan en samen werk te maken van een goede, schone en duurzame bereikbaarheid van de IJmond. De mogelijkheden voor duurzame mobiliteit hebben in de afgelopen 6 jaar een enorme ontwikkeling doorgemaakt. In 2021 hebben de IJmondgemeenten dan ook de aanzet gemaakt voor het vernieuwen en aanscherpen van de visie, in de vorm van een Mobiliteitsagenda. Het resultaat wordt in de 1e helft van 2022 verwacht. Naar de volgende gerealiseerde projecten gaat voor Velsen bijzondere aandacht uit:

• De 1e elektrische pont over het Noordzeekanaal vaart sinds augustus 2021 bij Velsen.
• Doorfietsroute: in 2020 en 2021 zijn de 4 trajecten gerealiseerd in de IJmond waaronder de Van den Vondellaan in Velsen.

Greendeal Zorg

Alle deelnemende zorginstellingen en ziekenhuizen zijn actief betrokken en zijn gestart
met een routekaart CO ₂ reductie voor het vastgoed met daarin de plannen tot 2030. In 2021 is gestart met het opstellen van een nieuwe Green Deal 2.0 die aansluit op de routekaart. In 2022 ondertekenen de deelnemende zorginstellingen de nieuwe Green Deal 2.0.

KIMO

De gemeente Velsen is lid van KIMO. Dit is een Europese milieu- en veiligheidsorganisatie voor 160 lokale overheden rond de noordelijke zeeën. Velsen is voorzitter van KIMO Nederland én België (35 gemeenten) en draagt op deze manier bij aan de doelstelling voor schone zeeën en kusten. De EU ziet KIMO Nederland/België als voorbeeld-kennisinstituut op het gebied van schone zeeën. KIMO fungeerde ook in 2021 als het secretariaat van de Programma’s Schone Stranden en Visserij voor een Schone Zee. KIMO heeft in 2021 samen met en voor andere partijen zoals kustgemeenten, Rijkswaterstaat, maatschappelijke organisaties, strandpaviljoenhouders, vissers, havens en afvalverwerkers verschillende activiteiten georganiseerd. Bijvoorbeeld Fishing for Litter en (internationale) webinars. Daarnaast wisselde KIMO kennis en ervaring uit op Europese bijeenkomsten.
Het KIMO-secretariaat werd in de zomer door de ontwikkelingstak van de Verenigde Naties (United Nations Development Programme (UNDP) benaderd, voor het opzetten van Nationaal Milieumonitoringsysteem Zwarte Zee. Hiervoor is een analyse uitgevoerd van de huidige situatie, zijn de eisen van tientallen richtlijnen en wetgeving geanalyseerd, zijn 2 case studies (in Nederland en Bulgarije) uitgevoerd en een rapportage met een voorstel voor het monitoringsysteem opgesteld.